Język ukraiński słyszymy dziś na ulicach niemal powszechnie. Związana z sytuacją wojenną duża liczba uchodźców i emigrantów, która przybyła do Polski, jest widoczna w krajobrazie miast i mniejszych miejscowości. Obie mowy są do pewnego stopnia podobne, więc często wystarczy w miarę spokojnie i powoli mówić prostymi słowami we własnych językach, by się dogadać. Jednak są osoby, które chciałyby nieco mocniej okazać solidarność z przybyszami i nauczyć się podstawowych zwrotów w języku ukraińskim.
Podstawowe zwroty grzecznościowe po ukraińsku
Nikt nie wymaga, żeby Polacy poznawali język ukraiński i płynnie się w nim porozumiewali. Tendencja jest zauważalna w drugą stronę. To Ukraińcy uczą się polskiego i w wielu przypadkach idzie im to dość szybko. Jednak miłym gestem jest przywitanie się czy odpowiedź na pozdrowienie w rodzimym języku przybyszów. Oto kilka zwrotów, które mogą w tym pomóc.
Cześć – Привіт (pryvit)
Dzień dobry – Добрий день (dobryj den’)
Dzień dobry (używane do południa) – Доброго ранку (dobroho ranku)
Dobry wieczór – Добрий вечір (dobryj weczir)
Cześć (na pożegnanie) – Бувай (buwaj)
Do widzenia – До побачення (do pobaczenia)
Dobranoc – На добраніч lub добраніч (na dobranicz)
Proszę – будь ласка (budʹ laska)
Dziękuję bardzo – Дуже дякую (duże djakuju)
Przepraszam (gdy kogoś o coś pytamy, zaczepiamy) – перепрошую (pereproszuju)
Przepraszam (za coś) – Вибачте (wybaczte)
Nie ma za co! – Нема за що (nema za szczo)
Smacznego – смачного (smacznoho)
Zwroty ułatwiające komunikację
Innymi przydatnymi w kontaktach z Ukraińcami zwrotami są te dotyczące podstawowych informacji o sobie. Warto używać w takich wypadkach krótkich, jednoznacznych pytań, by otrzymać równie zwięzłą odpowiedź. Po prostu, znając tylko kilka zdań po ukraińsku, raczej ciężko będzie sobie poradzić z rozbudowaną odpowiedzią na pytanie. Jak pytać? – o ty poniżej.
Jak masz na imię? – Як тебе звати? (jak tebe zwaty)
Nazywam się… – мене звати… (mene zwaty…)
Wszystko w porządku? – Все в порядку? (wse w porjadku)
jest / nie ma – є / немає (je / nemaje)
tak / nie – так / ні (tak / ni)
Nie rozumiem – я не розумію (ja ne rozumiju)
co? – що (szczo)
gdzie? – де? (de)
kiedy? – коли? (koly)
ile? – скільки (skil’ky)
jak – як (yak)
kto? – хто (khto)
skąd? – звідки? (zwidky)
Zwroty związane z przemieszczaniem się
Często w sytuacjach codziennych spotykamy Ukraińców, którzy są w podróży. Przemieszczają się między miejscowościami albo szukają konkretnego miejsca w naszym mieście. W takich sytuacjach mogą przydać się następujące wyrażenia:
Idź prosto – Іди прямо (idy prjamo)
Skręć w prawo – Поверніть праворуч (powernitʹ praworucz)
Skręć w lewo – Поверніть ліворуч (powernitʹ livorucz)
przystanek autobusowy – автобусна зупинка (avtobusna zupynka)
dworzec kolejowy – залізнична станція (zaliznychna stantsiya)
dworzec autobusowy- Автобусна зупинка (Avtobusna zupynka)
pociągi – поїзди / потяги (pojizdy / potjahy)
autobusy – автобуси (awtobusy)
bilet – квиток (kvytok)
Ukraińskie liczebniki
Żeby łatwo porozumieć się na poziomie podstawowym, bardzo pomocna jest znajomość liczebników w zakresie 1-12 oraz tych oznaczających pełne liczby. Tak wyglądają one po ukraińsku:
1 – один (odyn)
2 – два (dwa)
3 – три (try)
4 – чотири (czotyryj)
5 – п’ять (pjat’)
6 – шість (szist’)
7 – сім (sim)
8 – вісім (wisim)
9 – дев’ять (dew’at’)
10 – десять (desjat’)
11 – одинадцять (odynadtsyatʹ)
12 – дванадцять (dvanadtsyatʹ)
20 – двадцять (dvadtsyatʹ)
30 – тридцять (trydtsyatʹ)
40 – сорок (sorok)
50 – п’ятдесят (p’yatdesyat)
90 – дев’яносто (dev’yanosto)
100 – сто (sto)
Wyrazy przydatne w codziennym porozumiewaniu
Oczywiście tak krótkie zestawienie nie może z założenia zawierać wyrazów i zwrotów potrzebnych w każdej sytuacji. Jednak kilka poniższych może się przydać podczas codziennych kontaktów z Ukraińcami.
sklep – магазин (mahazyn)
apteka – аптека (aptéka)
leki – ліки (liky)
szpital – лікарня (likarna)
sklep spożywczy – продуктовий (produktovyj)
mieszkanie – квартира (kwartyra)
toaleta – туалет (tualet)
chleb – хліб (khlib)
herbata – чай (czaj)
kawa – кави (kavy)
mięso – м’ясо (m’yaso)
ser – сир (syr)
owoce – фрукти (frukty)
warzywa – овочі (ovoczi)
zupa – суп (sup)
Ukraińcy przebywający w Polsce uczą się polskiego i starają się nim posługiwać. Znajomość ukraińskiego nie jest niezbędna w kontaktach z nimi, ale umiejętność powiedzenia podstawowych zwrotów jest wyrazem gościnności i solidarności.
